Dit jaar geen carnaval, maar net als ieder jaar begint met Aswoensdag (dit jaar op 17 februari) de liturgische reis op weg naar Pasen. De Veertigdagentijd noemen we het. Dit jaar kiezen we akls doorgaand thema voor de zes zondagen daarin ‘De zeven werken van barmhartigheid’. Juist is tijden van een pandemie, met zoveel harde gevolgen voor individuele mensen en voor bedrijven, is barmhartigheid noodzakelijk.

De eerste zes werken van barmhartigheid  – hongerigen voeden, dorstigen laven, vreemdelingen herbergen, naakten kleden, zieken verzorgen en gevangenen bezoeken – zijn rechtstreeks afgeleid uit wat Jezus zijn leerlingen heeft geleerd:

Want ik had honger en jullie hebben me te eten gegeven,
ik had dorst en jullie hebben me laten drinken,
ik was een vreemdeling en jullie hebben me gastvrij onthaald,
ik was naakt en jullie hebben me gekleed,
ik werd ziek en jullie hebben naar me omgezien,
ik was gevangen en jullie hebben mij bezocht! (Matteüs 25,35v)

Het zevende werk – doden begraven – is halverwege de middeleeuwen toegevoegd. Het verwijst naar het apocriefe bijbelboek Tobit 1,17:

…en als ik zag dat het lichaam van een gestorven Israëliet buiten de muren van Nineve was gegooid, begroef ik het.

Dat is een mooie opstap naar Paasmorgen wanneer het graf leeg blijkt te zijn en de Heer is verrezen en leeft.

In de Alkmaarse Sint Laurenskerk hing tot aan de beeldenstorm van 1566 een schilderij waarop alle zeven werken van barmhartigheid werden uitgebeeld. Het geeft een mooi inkijkje in een laat-middeleeeuwse stad. Op ieder deel daarvan is Christus zelf tussen de mensen te ontdekken. Maar bij het zevende werk (dat precies in het midden staat) troont hij als Verrezene boven de aarde. Zo werden in tijden dat ziekte en dood steeds maar weer hard toesloegen in dorpen en steden de hoop en het geloof levend gehouden, dat de dood is overwonnen. Bekijk de schilderijen op de website van het Rijksmuseum. In de kerkdiensten gebruiken we deze oude verbeelding van de barmhartigheid.